Dol ben ik op technologie. Ik verslind de apps opmijn telefoon, werk graag af en toe een dagje thuis, en met grote belangstelling lees en volg ik alles wat te maken heeft met kunstmatige intelligentie en het internet der dingen. En dat terwijl mijn studie, Europese Studies aan de UvA, geen enkele link heeft gehad met technologie. Of toch wel? Tijdens mijn uitwisselingsprogramma met de universiteit van Milaan kwam ik door een administratief foutje, en dus vooral bij toeval, terecht in de technologie. Vanaf die dag is mijn interesse gewerkt voor alles wat wij als mens kunnen realiseren met behulp van technologie. Nooit voor gestudeerd, maar altijd mijn boeren verstand gebruikt.

Veel wordt geschreven en gesproken over de 21ste-eeuwse vaardigheden. Ze variëren qua volgorde maar gaan vooral over creativiteit, oplossingsgerichtheid, samenwerken, nieuwsgierigheid en technische vaardigheden. Vaardigheden waarmee we allemaal geboren worden en die in deze eeuw belangrijk blijken dan ooit. Maar helaas leren we nog steeds belangrijke vaardigheden af omdat we opgeleid worden voor een baan in de wetenschap, of om te werken in een fabriek, tegenwoordig ook wel kantoortuin genoemd.

Barista

Moeten we nu allemaal gaan leren programmeren? Programmeurs zijn momenteel niet aan te slepen, dus daar kun je in elk geval een boterham mee verdienen. Of neem data-analisten. Zij zijn momenteel de grootverdieners in de Londense City. Lijkt ook een goede investering. Maar wellicht hoeven we over vijf jaar helemaal niet meer te programmeren, en doen de robots dat gewoon zelf. Er zijn al robots die hun eigen robots creëren, dus waarom zouden wij daar nog voor nodig zijn? En ik kan straks zelf mijn data analyseren met allerlei handige apps, dus daar heb ik ook geen experts meer voor nodig.

We weten niet welke beroepen er over vijf of tien jaar wel of niet bestaan. Dus laten we eens onze menselijke vaardigheden gaan benutten. Daartoe moeten wat mij betreft twee dingen drastisch worden herzien. Ten eerste ons opleidingssysteem. We moeten vooral mensen opleiden die kritisch denken, oplossingen kunnen maken, willen samenwerken en technologie leren gebruiken als toegevoegde waarde voor zichzelf. En ten tweede moeten we gaan bepalen welke beroepen van hoge waarde zijn voor onze maatschappij. Ons oude denken wat betreft salarisschalen mag volledig op de schop. De corporate ladder van fabrieksvloer tot directiekamer is niet langer realiteit, dus de bijbehorende verschillen in salarissen ook niet. Een barista die ervoor zorgt dat ik mijn dag goed begin, wordt daarvoor dus goed betaald.

Chirurg

En wat moeten we dan zelf doen? Hoe kies je in hemelsnaam een toekomstbestendige studie? Volgens mij hoef je niet te kiezen tussen een goede vakman in de bouw worden, of een programmeur in een hippe start-up. Alle vakken zullen met technologie worden ondersteund, van chirurg tot accountant, van docent tot marketing-expert. Daarvoor hoef je niet alle ins en outs te kennen. Wel ben ik van mening dat we technologie niet langer van ons kunnen afschuiven en neerleggen bij de Mark Zuckenbergs en Elon Musks van deze wereld. Ik adviseer mijn dochters om de richting te kiezen die het best bij ze past. De een houdt van de exacte vakken, de ander zit op een kunstschool. Maar ik motiveer beiden ook om nieuwsgierig te zijn naar hoe technologie hen kan ondersteunen. Vloggen en games ontwikkelen zijn net zo waardevol als tekenen en zingen. Voor mij geldt altijd: mens en technologie samen. Zonder dat we exact zullen weten wat de toekomst gaat brengen.

Saskia Nijs is onderzoeker aan de VU, voorzitter van de raad van bestuur van Setup en ambassadeur van Leapslab